Neurotransmitters: de boodschappers die werkelijk alles in je lichaam bepalen

Duizenden kilometers aan microscopisch kleine bedrading. De complexiteit van ons brein is moeilijk te vatten. Gelukkig bestaat er zoiets als neurotransmitters. Chemische boodschappers die in alle chaos het overzicht bewaren en berichten overbrengen tussen zenuwcellen, neuronen. Op die manier hebben ze een invloed op elke cel, weefsel, orgaan en spier in ons lichaam. Benieuwd wat voor neurotransmitters er bestaan? Hoe ze remmend of net opwekkend kunnen werken? Lees dan snel verder.

Ons brein bestaat uit duizenden kilometers aan microscopisch kleine bedrading

Slaap je slecht? Heb je problemen met je geheugen? Of heb je moeite om je concentratie vast te houden? Misschien heb je wel een tekort aan een welbepaalde neurotransmitter. Want ja, neurotransmitters spelen een rol in zowat elk proces in ons lichaam en zijn dus doorslaggevend voor je gezondheid.

Vooral dopamine, acetylcholine, GABA en serotonine hebben een grote invloed op ons welzijn. Het zijn bijgevolg ook de vier meest onderzochte neurotransmitters. Elke van deze vier neurotransmitters hebben heel wat specifieke, belangrijke functies in ons lichaam:

Dopamine

Wat doet het?

Dopamine wordt ook wel de ‘succes neurotransmitter’ genoemd. Niet toevallig, want dopamine verhoogt het testosterongehalte in ons bloed, waardoor de motivatie en drive een boost krijgen. Dopamine zorgt voor hardere spiercontracties, reguleert het immuunsysteem, de bloeddruk en de bijnierfunctie. Dopamine is bijgevolg cruciaal bij het beheersen van fysieke bewegingen en het leren van nieuwe motorische vaardigheden.

Wie van nature uit hoge dopaminewaarden in het bloed heeft, reageert over het algemeen beter op eenvoudige koolhydraten dan op zetmeelrijke koolhydraten.

Wat als ik een tekort heb?

Een tekort aan dopamine kan leiden tot het ontwikkelen van de ziekte van Parkinson.

Hoe kan ik het verhogen?

Onderzoek wees uit dat rood vlees het dopaminegehalte in ons lichaam de hoogte in krijgt. Ook koffie en vitamine B12 stimuleren de vrijgave van dopamine in de cellen.

Acetylcholine

Wat doet het?

Acetylcholine wordt ook wel de snelheidsneurotransmitter genoemd. Een logische bijnaam, want acetylcholine speelt een belangrijke rol in snelle spiercontracties en informatieverwerking. Heb je snelle reflexen? Dan heb je dat aan deze neurotransmitter te danken.

Aangezien acetylcholine een cruciale rol in de informatieverwerking speelt, is je concentratievermogen sterk afhankelijk van het acetylcholinegehalte in je lichaam.

Wat als ik een tekort heb?

Acetylcholine is de enige neurotransmitter die instaat voor de overgang van zenuwimpulsen uit de hersenen en het zenuwstelsel op de spieren. Deze neurotransmitter stuurt de spieren dus aan. Dat betekent meteen ook dat er zonder acetylcholine geen spiercontractie mogelijk is.

Hoe kan ik het verhogen?

Verzadigde vetten verhogen het acetylcholinegehalte in het lichaam. Pas dus je voeding aan en ga voor bijvoorbeeld voor noten die verzadigde vetten bevatten. Ook supplementen zoals magnesium kunnen een gunstig effect op de hoeveelheid acetylcholine en dus onze hersenen hebben.

Verzadigde vetten verhogen het acetylcholinegehalte in het lichaam

GABA

Wat doet het?

De neurotransmitter gamma-aminoboterzuur, of kortweg GABA, heeft een relaxerende invloed op het perifere zenuwstelsel en kalmeert de hersenen. GABA geeft rust, laat je beter met stress en angst omgaan en creëert stabiliteit.

Wat als ik een tekort heb?

Een tekort aan GABA is in onze snelle en vluchtige maatschappij, vol externe prikkels, een steeds groter probleem. Je kan je hersenen maar niet tot rust brengen? Je hebt moeite om de slaap te vatten? Dan heb ook jij waarschijnlijk een laag GABA-gehalte. Prikkels komen harder binnen en je bent meer vatbaar voor stress. Dat zorgt dan weer voor een verlaagde immuniteit en een basis voor andere gezondheidsproblemen.

Hoe kan ik het verhogen?

Alles wat je tot rust brengt, is goed voor je hoeveelheid GABA. Meditatie, ademhalingsoefeningen of gewoon de rust van de natuur even opzoeken? Allemaal goede ideeën om je GABA te stimuleren. Ook je voeding kan een handje helpen. Met name zuivel, pitten, noten, zaden en gevogelte kunnen wonderen doen. Tot slot is ook bewezen dat accupunctuur GABA kan herstellen.

GABA kalmeert de hersenen

Serotonine

Wat doet het?

Serotonine is de zogenaamde ‘welzijnsneurotransmitter’ en is dus heel belangrijk voor ons algemeen welbehagen. Het is bovendien de meest voorkomende inhibitor (= remmer) in onze hersenen. Serotonine wordt ’s avonds omgezet in melatonine, het hormoon dat de slaap stimuleert.

Wat als ik een tekort heb?

Depressie wordt gelinkt aan een tekort aan serotonine. Ook de kwaliteit van de slaap kan sterk lijden onder een serotoninetekort.

Hoe kan ik het verhogen?

Slechts 1 procent van de serotonine wordt geproduceerd in de hersenen en kan ook alleen daar worden gebruikt. 95 procent wordt in de darmen aangemaakt, dus spreekt het voor zich dat een optimale darmgezondheid belangrijk is. Temeer omdat onze hersenen de darmen nabootsen. De darmen worden niet voor niets ons tweede brein genoemd.

Verder zou natuur (een groene omgeving) de productie van serotonine stimuleren. Ook aerobe training heeft een gunstig effect. Denk maar aan de befaamde ‘runners high’ die hardlopers af en toe ervaren.

De desastreuze gevolgen van een disbalans

Laat het duidelijk zijn: de belangen van goed werkende neurotransmitters hebben een invloed op alle processen in je lichaam. En dus hebben neurotransmitters een rechtstreekse invloed op je gezondheid. In die mate zelfs dat een disbalans je persoonlijkheidseigenschappen kan veranderen.

Een tekort aan dopamine heeft negatieve effecten op je drive en motivatie. Je bent rusteloos, ongeduldig, hebt een laag libido, bent extra verlegen en hebt moeite met je concentratie. Een te hoog dopaminegehalte werkt dan weer agressie, dwangmatig gedrag, angst en impulsiviteit in de hand.

Wie een tekort heeft aan acetylcholine zal problemen met het geheugen ervaren. Vaak vergeet je dingen of heb je moeite met het ophalen van herinneringen. Ook je creativiteit kan een flinke deuk krijgen.

Angstig en zenuwachtig gedrag zijn dan weer kenmerken van een tekort aan GABA. Ook fobieën, rillingen, slaapproblemen en chronische pijn zijn veelvoorkomende klachten.

Heb je vaak pessimistische gedachten? Dan zou je wel eens een tekort aan serotonine kunnen hebben. Depressieve gevoelens, insomnia, nervositeit en melancholisch gedrag zijn persoonlijkheidseigenschappen die typisch kunnen optreden vanwege een serotoninegebrek.

Maar wat veroorzaakt nu zo’n disbalans?

Kwalijke gevolgen, zo’n disbalans in de neurotransmitters. Bovenstaande klachten en symptomen zijn trouwens voor velen heel herkenbaar. Iedereen krijgt er op een zeker moment in zijn leven wel eens mee te maken. Maar hoe kan je zo’n disbalans voorkomen? Daarvoor is het belangrijk om de drie grootste oorzaken eens onder de loep te nemen.

Voeding

Een gezond en uitgebalanceerd dieet is cruciaal voor het voeden van de neurochemische bouwstenen in de hersenen. Via je voeding voorzie je het lichaam van de juiste moleculen om de synthese, transport en afbraak van de neurotransmitters succesvol te ondersteunen.

Om succesvol in de zenuwcel te geraken, moeten de neurotransmitters de bloed-hersenbarrière doorbreken. Via de juiste voeding, door bijvoorbeeld voldoende aminozuren te consumeren, wordt dit proces vergemakkelijkt.

Medicatie en drugs

Drugs en medicijnen hebben vaak een rechtstreekse invloed op de werking van onze hormonen en neurotransmitters. Alcohol zal bijvoorbeeld de aanmaak van GABA extra stimuleren, wat dan weer remmende effecten zal hebben op andere hersencellen en stoffen.

Medicatie heeft een invloed op de werking van onze hormonen

Chronische stress

Stress zorgt voor de aanmaak van cortisol, waardoor de productie van serotonine zal worden afgeremd. Vandaar het rechtstreekse verband tussen stress en depressie.

5 manieren om je neurotransmitters succesvol te herstellen

1. Fix the gut

Zoals eerder in dit artikel aangegeven, worden de darmen onze tweede hersenen genoemd. Ze bevatten maar liefst 300 miljoen neuronen, dus kunnen we maar niet genoeg benadrukken hoeveel invloed op onze stemming en gedrag ze hebben. Denk bijvoorbeeld maar eens aan hoeveel belang we onze intuïtie – ons zogenaamde buikgevoel – hechten.

Veel neurotransmitters worden in de darmen aangemaakt. Darmgezondheid is dus misschien wel de belangrijkste factor op weg naar een goede neurotransmitterbalans en gezonde zenuwcellen. Meer informatie over darmgezondheid bundelden we in dit artikel.

2. Ontstress

De waslijst aan negatieve gevolgen van stress op de gezondheid is eindeloos. Ook de neurotransmitters lijden onder stress. Ontstressen kan dus een heel effectieve techniek zijn om je neurotransmitters weer in balans te krijgen. Stimuleer daarom je slaap (link naar artikel over slaap), geef meditatie een kans en gebruik andere relaxerende technieken zoals sauna.

3. Beweeg

Dat intense geluksgevoel na een lastige workout is je wellicht niet onbekend? Dat komt doordat je lichaam tijdens het bewegen dopamine en serotonine aanmaakt. Bewegen is een van de meest efficiënte manieren om de neurotransmitterbalans te reguleren.

Bewegen stimuleert de aanmaak van dopamine en serotonine

4. Lichttherapie

Ook via lichttherapie kan je een disbalans in de neurotransmitters succesvol wegwerken. De serotoninelevels in de hersenen worden dankzij lichttherapie immers gemanipuleerd. Deze methode is vooral heel effectief voor wie last heeft van depressieve stoornissen ten gevolgde van de seizoenen zoals winterdepressie.

5. Supplementen

Bepaalde supplementen kunnen op 3 verschillende manieren de disbalans herstellen: chemische stof (precursor) voor de neurotransmitters leveren, de werkzaamheid van de neurotransmitter aanscherpen en de afbraak van de neurotransmitters verminderen.

Welke supplementen specifiek kunnen helpen, leggen we in een toekomstig artikel uit. Je kan ons verder ook gewoon contacteren voor meer informatie.